လုမၺိနီ ဥယ်ာဥ္ေတာ္
ကပိလဝတၴဳျပည္ရွင္ သုေဒၶါဓန မင္းႀကီးႏွင့္ မိဖုရားႀကီး မာယာေဒဝီတို႔၏ သားေတာ္သိဒၶတၴမင္းသားသည္၊ ဘီစီ ၆၂၃-(ဝါ) ၅၆၃ ခုႏွစ္တြင္ လုမၺိနီ ဥယ်ာဥ္ေတာ္၌ ဖြားျမင္ ေတာ္မူခဲ့၏ ယင္းလုမၺိနီဥယ်ာဥ္ေတာ္သည္၊ ယခုအခါ နီေပါနယ္ အတြင္းသို႔ က်ေရာက္ ေနေပသည္။
လုမၺိနီဥယ်ာဥ္၏ တည္ေနရာဌာနကို ၁၈၉၆-ခုႏွစ္က အိႏၵိယေက်ာက္စာဝန္
ဆာအလတ္ဇႏၵား ကန္နင္ဂဟန္သည္၊ ရွာေဖြေတြရွျပီး သည္သည္ခ်ာခ်ာ သတ္မွတ္ ပိုင္းျခားထားခဲ့၏၊ ယင္းလုမၺိနီဥယ်ာဥ္ေတာ္သည္၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ပင္းမ်ား ထူထပ္ေပါမ်ားသည္၊ ကုုန္းျမင့္တခုေပၚတည္ရွိ၏၊ ထိုကုန္းျမင့္၏ ပတ္ဝန္းက်င္၌ ၾကည္၍မဆံုးႏိုင္ေအာင္ က်ယ္ျပန္႔ေသာ၊ လယ္ကြင္းၾကီးမ်ားရွိေနၾက၏ အေဝးမွေန၍ ျမင္ရေသာအခါ လုမၺိနီဥယ်ာဥ္ေတာ္တည္ရွိရာ အရပ္သည္ လာကြင္းမ်ားအလယ္၌ က်ြန္းသဖြယ္ျဖစ္ေသာ ေတာအုပ္ကေလးႏွင့္တူေန၏ ဤေနရဌာနကို နီေပါအစိုးရက ေတာမ်ားကိုရွင္း၍ တူးေဖၚခဲ့၏ ဤေနရာ၏ အနီ၌ ဗုဒၶဘာသာမ်ား အခမဲ့တည္းခိုႏိုင္ရန္ ဓမၼသာလတစ္ခုကို နီေပါအစိုးရကပင္ ေဆာက္လုပ္ထား၏။
ဆာအလတ္ဇႏၵား ကန္နင္ဂဟန္သည္၊ ရွာေဖြေတြရွျပီး သည္သည္ခ်ာခ်ာ သတ္မွတ္ ပိုင္းျခားထားခဲ့၏၊ ယင္းလုမၺိနီဥယ်ာဥ္ေတာ္သည္၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ပင္းမ်ား ထူထပ္ေပါမ်ားသည္၊ ကုုန္းျမင့္တခုေပၚတည္ရွိ၏၊ ထိုကုန္းျမင့္၏ ပတ္ဝန္းက်င္၌ ၾကည္၍မဆံုးႏိုင္ေအာင္ က်ယ္ျပန္႔ေသာ၊ လယ္ကြင္းၾကီးမ်ားရွိေနၾက၏ အေဝးမွေန၍ ျမင္ရေသာအခါ လုမၺိနီဥယ်ာဥ္ေတာ္တည္ရွိရာ အရပ္သည္ လာကြင္းမ်ားအလယ္၌ က်ြန္းသဖြယ္ျဖစ္ေသာ ေတာအုပ္ကေလးႏွင့္တူေန၏ ဤေနရဌာနကို နီေပါအစိုးရက ေတာမ်ားကိုရွင္း၍ တူးေဖၚခဲ့၏ ဤေနရာ၏ အနီ၌ ဗုဒၶဘာသာမ်ား အခမဲ့တည္းခိုႏိုင္ရန္ ဓမၼသာလတစ္ခုကို နီေပါအစိုးရကပင္ ေဆာက္လုပ္ထား၏။
လုမၺိနီဖြံ႔ျဖီဳးေရး လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္မွာ ၁၉၆၇-ခႏွစ္တြင္ ဗုဒၶဘာသာကိုင္းရႈိင္းသူ ကုလသမဂၢအတြင္းေရးမႈခ်ဳပ္ေဟာင္း ျမန္မာျပည္သား ဦးသန္႔ သည္၊ ဤလုမၺိနီသို႔ ဘုရားဖူးေရာက္လာျပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဦးသန္႔ကိုယ္တိုင္ ဖြံ႔ျဖိဳးေရ လုပ္ငန္းလုပ္ေဆာင္ရန္ ဆံုးျဖတ္ေပးခဲ့သည္။
